توسعه دانش بنیان ها بدون برنامه، نیازسنجی؛ حلقه ای مفقوده - گروه سرگرمی

کشاورزی که از دو بابت سنتی به جای مانده است نخست عدم به کار گیری دانش صحیح در بهره وری و مصرف آب و دوم عدم توان در مقابله با سرمازدگی؛ کارشناسان اعتقاد دارند که دولت و مشخصاً جهاد کشاورزی استان سمنان توان رفع این دو چالش را ندارد چرا که اگر داشت در این دو دهه شاهد اقدام عملیاتی و ترویجی بودیم از سوی دیگر دانش بنیان ها هم نتوانسته اند به این موضوع یاری نمایند چرا که این نوع شرکت ها در استان سمنان بر اساس احتیاج ترویج پیدا ننموده اند.

نقشه راه نداریم

برای مثال در شاهرود که کانون تخریب کشاورزی بر اثر خشکسالی و بعلاوه سرمازدگی است شرکت دانش بنیان در زمینه فراوری پره های حرارتی موتور جت هواپیما وجود دارد اما شرکت دانش بنیان برای مقابله با سرمازدگی خیر؛ این نشان می دهد که در زمان ایجاد دانش بنیان ها نه تنها احتیاجسنجی بلکه برنامه ریزی صحیح و نقشه راه نیز وجود ندارد. به عبارت دیگر از خودمان نپرسیده ایم قرار است شرکت دانش بنیانی که مجوز می دهیم چه احتیاجی از روستا، شهر، شهرستان، استان و حتی کشورمان را جواب بدهد.

بعضی می گویند که ما برنامه ریزی درستی را برای مقابله با آسیب های موجود در کشاورزی استان سمنان علی رغم داشتن 198 هزار هکتار اراضی باغی و زراعی در استان سمنان نداریم اما بعضی دیگر اعتقاد دارند که اصلاً چیزی وجود ندارد که بخواهد کسی برای آن برنامه ریزی کند! به عبارت دیگر این خانه از بن و اساس هیچ فنداسیونی ندارد که دانش بنیان ها و پژوهشگران و … بتوانند ساختار آن را درست نمایند.

آمارها نشان می دهد که از 198 هزار هکتار اراضی باغی و زراعی استان سمنان تنها در 40 هزار هکتار سیستم های نوین آبیاری وجود دارد و تمام مساحت گلخانه های استان سمنان هم 40 هکتار نیست که در برنامه ششم توسعه قرار بوده به 170 هزار هکتار برسد این آمارها دو ایراد را نشان می دهد نخست کم توانی دولت و دوم عدم ترویج درست.

احتیاج سنجی درستی نداریم

یک کارشناس کشاورزی در مصاحبه با خبرنگاران، ضمن بیان اینکه احتیاجسنجی درستی برای دانش بنیان ها در استان سمنان صورت نگرفته است، گفت: ما در استان سمنان شرکت فناور سهامی خاص که برای پاک کردن کله گوسفند به روش سانتریفیوژ دستگاه ساخته باشد داریم اما دستگاهی که دمنده هوای گرم برای مقابله با سرمازدگی باشد، خیر. این نشان می دهد که کسی به این شرکت ها مشاوره ای نداده که بدانند احتیاجهای استان سمنان در کجاست.

محمدرضا جعفریان با بیان اینکه برنامه های دانش بنیان استان سمنان احتیاجمند بازنگری هستند چرا که اگر دانش بنیان ها احتیاجهای بومی را رفع ننمایند، پس از اساس برای چه ایجاد شده اند، بیان نمود: برخورد مسئولان ما با دانش بنیان ها تنها برنامه محور بوده است یعنی به کمیت ها نگاه نموده اند تا بتوانند به بالادستی ها گزارش عملکرد بدهند.

وی با بیان اینکه ما اگر هزاران هزار آزمایشگاه و پردیس تخصصی و علمی و دانشمند و اندیشمند داشته باشیم اما محصولی فراوری نمایند که بازارش در استان سمنان و حتی کشور خریدار نداشته باشد نمی گوییم بی فایده است خیر می تواند بسیار هم فایده داشته باشد اما کم بهره است، اضافه نمود: متأسفانه رشد دانش بنیان ها در استان سمنان کاریکاتوری بوده است.

فراوریات وجود دارد، ترویج خیر

این کارشناس کشاورزی با بیان اینکه ما در مرکز تحقیقات کشاورزی و دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود و دانشگاه های دیگر اقدامات و تحقیقات بسیار خوبی کردیم مثلاً اقلام دیرگل دهی فراوری شده اند که سیر گل دهی آنها بعد از دوران سرما است در نتیجه میوه اصلاً آسیب نمی بیند، تاکید نمود: اینجا مرکز ترویج جهاد باید دست کشاورز را در دست محقق بگذارد اما جهاد کشاورزی انتظار دارد روستایی کشاورز سوار اتوبوس شده به شهر بیاید و از آنها بخواهد این علم را در اختیار او قرار دهند.

جعفریان با بیان اینکه وقتی ترویج درستی نداریم یعنی هیچ چیز نداریم، ابراز کرد: یادمان نرفته که چند سال قبل شرکت دانش بنیان غیربومی ستون های 20 متری دمنده هوای گرم را به استان سمنان آورد این ستون ها با سنسورهایی که داشتند تشخیص می دادند که سرما انتقالی است یا تشعشعی و برای تناسب همان نوع سرما یا هوا را از بالای 20 متر به پایین می دمید یا هوا را با هیترهای خود گرم می کرد اما نتیجه آن چه شد؟ چند نفر کشاورز اصلاً متوجه وجود چنین دستگاهی شدند؟

پردیس تخصصی ایجاد می گردد

رئیس پارک علم و فناوری استان سمنان اما خبری دارد که مردم را قدری از نگرانی خارج می سازد، به گفته محسن نظری قرار است پردیس تخصصی کشاورزی در شهرستان شاهرود ایجاد گردد.

وی می گوید: یکی از برنامه های ویژه و راهبردی ما و وزارت علوم و معاونت علمی رئیس جمهور، ترویج پردیس های تخصصی است که سه پردیس به همین تازگی در استان سمنان مجوز گرفته و به بهره برداری خواهند رسید.

نظری با بیان اینکه در کنار پردیس سلامت و هوش مصنوعی یکی از پردیس های تخصصی که در شاهرود ایجاد می گردد، پردیس تخصصی کشاورزی است، ابراز کرد: در کل کشور به 32 پردیس تخصصی علم و فناوری مجوز داده شده که در استان سمنان و در شهرستان شاهرود سه پردیس تخصصی مجوز گرفته و این نشان می دهد که دولت و وزارت علوم و معاونت علمی رئیس جمهور نگاه ویژه به این حوزه دارند.

وی با اشاره به نقش آفرینی دانش بنیان ها، گفت: 400 شرکت فناور و 120 شرکت دانش بنیان در استان سمنان زیرمجموعه پارک فعالیت دارند پارک علم و فناوری استان سمنان در بین 52 پارک علم و فناوری کشور توانست سطح یک را به دست بیاورد لذا بسیار امیدوار هستیم که بتوانیم نقش آفرینی این شرکت ها را داشته باشیم.

مسائل مرتبط با اقبال کشاورزان

در این بین اما هستند صاحب نظرانی که اعتقاد دارند پارک به تنهایی نمی تواند از عهده همه کار بر بیاید کمااینکه اگر یک ارگان علمی می توانست مشکل سرمازدگی استان را حل نماید، مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان که اتفاقاً مرکز آن هم در شاهرود است، این توان را داشت.

محمد باقری نوده دانش آموخته مهندسی کشاورزی به خبرنگاران، می گوید: ما تا زمانی که ترویج نداشته باشیم، نمی توانیم از پردیس ها و فناورها و دانش بنیان ها انتظار معجزه داشته باشیم.

باقری نوده با بیان اینکه اگر صد راه چاره مقابله با سرمازدگی در درون پردیس های علمی و مرکز تحقیقات کشاورزی یافت گردد یک مورد آن در سطح زیر کشت مثلاً در بی ارجمند یا دیباج به کار نخواهد رفت چرا که ترویج گیر و گرفت هایی خود را دارد، ابراز کرد: یکی از مهمترین موانع در سر راه ترویج، عدم پذیرش کشاورزی سنتی ما در برابر یافته های علمی است. سوال اصلی اینجا است که ما برای ارتقای دانش کشاورزی مگر چه اقدامی در استان نموده ایم و کشاورز نتیجه آن را دیده که حالا با راه چارههای دوری از سرمازدگی بخواهیم آن را دوباره آزمایش کنیم؟

وی با بیان اینکه دو سوم کشاورزی استان سمنان هنوز غرقابی آبیاری می گردد و این یعنی کشاورزی ما حتی در شروع مسیر گذار از سنت هم نیست چه برسد به پذیرش مدرنیته، بیان نمود: فرض کنید ما 500 میلیون تومان هزینه کردیم و یک دستگاه ساختیم که بتواند سرمازدگی را رفع کند کشاورزی سنتی عینیت گرایی ما که آثار عملکرد آن را ندیده حتی اگر این دستگاه را پنج میلیون تومان هم برایش قیمت بگذارند، نخواهد خرید چرا که اعتمادی به سیستم و ساز و کارهای منتسب به دولت و ارگان ها ندارد و البته حق هم دارد مگر دولت در جبران خسارات و بیمه کشاورزی و … چقدر خوش قولی نموده که انتظار دارد کشاورز با یک اشاره او عمل کند؟

صحبت ها بسیار است اما می توان نتیجه گرفت که اولاً دانش بنیان های ما بر اساس احتیاج رشد پیدا ننموده اند اما اگر بر فرض بر اساس احتیاجها هم رشد می کردند باز هم با اقبال روبرو نمی شدند چرا که ترویج حلقه مفقوده در این بین است لذا احتیاج به یک عزم جدی همگانی است تا همه این کاستی ها به صورت موازی با هم جلو برود.