شیمی درمانی، کوشش برای شکست سرطان - گروه سرگرمی

شیمی درمانی، کوشش برای شکست سرطان

تهیه و تنظیم : زین العابدین حیدری آشتیانی

همه ی ما باید بپذیریم که بالقوه درمعرض ابتلا به بیماری سرطان قرار داریم. آمارها بیانگر آن است که از هر سه نفر، یک نفر درطول زندگی خود به سرطان مبتلا خواهد شد ودردناک تر آن که هر سال حدود هشت میلیون نفر درسراسر دنیا ازسرطان می میرند.

یکی از شیوه های رایج مبارزه با بیماری سرطان، شیمی درمانی است که درمانی دارویی برای نابودی یا جلوگیری از توسعه سلول های سرطانی در بدن است.از آنجا که هر یک از انواع سرطان به نوع خاصی از دارو پاسخ می دهد. به تعداد سرطان های شناخته شده هم روش های شیمی درمانی وجود دارد. دربرخی موارد، پزشکان ترکیبی از هشت داروی مختلف را در شیمی درمانی به کار می برند تا برترین نتیجه را بگیرند ودرحال حاضر کوشش برای کشف ترکیبات نو ادامه دارد. شیمی درمانی اغلب با ضعف وکم شدن قوای جسمانی بیمار همراه است اما بسیاری از روش های نوین شیمی درمانی این اثرات نامطلوب را به حداقل رسانده است.

چه کسانی احتیاج به شیمی درمانی دارند؟

داروهای شیمی درمانی معمولاً به داخل خون تزریق می شوند وسلول های سرطانی را صرف نظر ازمحلی که در آن هستندمورد تهاجم قرار می دهند. به همین علت پزشکان زمانی این داروها را به کار می برند که مطمئن شوند سلول های سرطانی دربیش از یک نقطه ی بدن وجود دارند.درمواردی که بیمار دیر به پزشک مراجعه نموده واجازه می دهد سرطان به رشد خود ادامه دهد. ذراتی از سرطان می توانند از غده ی اصلی جدا شده وبه بافت های مجاور یا به اندام های دورتر مانند جگر وشش ها بروند ورشد خود را در آن جا شروع نمایند. یک جراح فقط می تواند غده ی اصلی سرطانی و بافت های آلوده ی مجاور آن رااز بدن خارج کند. حتی در روش پرتو درمانی که استفاده از پرتو برای نابودی سلولهای سرطانی است .تنها نقاط محدودی از بدن در معرض اشعه قرار می گیرند. چون درغیر این صورت صدمات جدی به سلول های سالم وارد خواهد شد. بیشتر اوقات بعد از عمل جراحی وخارج کردن بافت های سرطان ، شیمی درمانی برای پاک کردن بدن از به جای مانده ی سلول های سرطانی انجام می گردد دربرخی سرطان ها مانند لوکیمیا (سرطان سلول های خونی وگلبول های سفید) شیمی درمانی تنها روش دارویی است .چون سلول های خونی در سراسر بدن پراکنده هستند. در برخی موارد هم شیمی درمانی به منظور کوچک کردن غده ی سرطانی انجام می گردد تا خارج کردن آن برای جراح راحت تر باشد. درمواردی هم که سرطان غیر قابل درمان تشخیص داده می گردد، به منظور تسکین علایم سرطان، شیمی درمانی روی بیماران مبتلا انجام می گردد.

شیمی درمانی چگونه اثر می نماید؟

شیمی درمانی درمفهوم سنتی آن . ماده یی شیمیایی است که با تأثیر بر سلول های سرطانی سمی باعث مرگ آن ها می گردد. در اولین شیمی درمانی از گاز خردل استفاده شد که در اصل به اسم یک سلاح شیمیایی درجنگ دنیای اول به کار می رفت وهرچیزی که برای سلول های سرطانی سمی باشد. ممکن است برای سلول های سالم بدن هم همین اثر را داشته باشد. اما رمز کار درشیمی درمانی یافتن یک ماده ی شیمیایی است. که بتواند هر چه بیشتر سلول های سرطانی را نابود کند وکمترین آسیب را به سلول های سالم وارد کند.خوشبختانه پزشکان دریافتن این گونه ترکیبات بسیار پیروز عمل نموده اند.به نحوی که داروهای مورد استفاده براساس تفاوت های موجود بین سلول های سرطانی و سلول های معمول اطراف آن ها ساخته می گردد ودر نتیجه به طور اختصاسی عمل می نمایند. تفاوت اساسی بین سلول های سرطانی و سلول های سالم درسرعت تکثیر یا تقسیم آن ها است .سلول های سرطانی با سرعت بیشتری نسبت به سایر سلول های بدن تقسیم می شوند و رشد می نمایند وبه همین علت است که توده های متورم یا غده های سرطانی را فراوری می نمایند. برخی از سلول های سرطانی ، شیمی درمانی واکنش بین هورمون ها و سلول های سرطانی ممکن است حتی در واکنشی به مواد شیمیایی طبیعی موجود در بدن (هورمون ها) فعال شوند که دراین موارد به جای مسموم کردن سلول های سرطانی، شیمی درمانی واکنش بین هورمون ها و سلول های سرطانی را مهارمی نماید تا این سلول ها را از مواد مورد احتیاج برای رشد وتکثیرشان محروم کند. سلول های سرطانی به وسیله سامانه ی دفاع ایمنی بدن خود بیمار مورد حمله قرار نمی گیرند. چون این سلول ها از نوع سلول های خارجی نیستند. دربرخی روش ها ، شیمی درمانی سامانه ی دفاعی بدن را طوری برنامه ریزی می نماید که سلول های سرطانی را به اسم سلول های خارجی ومتجاوز بشناسدوآن ها را نابود کند.

شیمی درمانی چگونه انجام می گردد؟

شیمی درمانی اغلب با تزریق به داخل یک رگ خونی شروع می گردد درخیلی از موارد یک قطره چکان حاوی مایعات نمکی هم نصب می گردد تا دارو را هنگام ورود به بدن رقیق کند، چرا که غلظت زیاد دارو می تواند به رگ آسیب بزند.اگر بیمار به مقادیر متفاوت از داروهای مختلف احتیاج داشته باشد. برای جلوگیری از ناراحتی او دردفعات متعدد از تزریق های جداگانه به وسیله یک لوله دررگ که به سرنگی متصل است. استفاده می گردد واین خطر انتقال در یک رگ ، درسینه ی بیماری باقی می ماند.

گاهی اوقات می توان با یک مقدار غلیظ شده از دارو، شیمی درمانی را در یک نقطه ی معین از بدن انجام داد وبه این ترتیب با تزریق مستقیم دارو به ناحیه ی سرطانی ، عوارض جانبی آن را کم کرد. برای مثال درسرطان مثانه، دارو به داخل مثانه پمپ می گردد ومستقیماً روی بافت آلوده اثر می نماید. این که یک دوره ی شیمی درمانی چه مدت طول می کشد بسته به نوع سرطان فرق دارد به طوری که دربرخی موارد می تواند به طور فشرده ظرف دوهفته در بیمارستان انجام گردد یا ماه ها به طول انجامد.

عوارض جانبی شیمی درمانی

چون بیشتر روش های شیمی درمانی، سلول های به شدت درحال رشد یا درحال تکثیر سریع را مورد حمله قرار می دهند، احتمال آسیب تماشا سلول های سالم مشابه ،مانند سلول های پیازمو بیشتر است. به همین علت شیمی درمانی با ریزش مو همراه است. اگر چه به محض اتمام درمان ، رشد دوباره ی موها شروع می گردد. گروه دیگر از سلول های بدن که درشیمی درمانی به طور ناخواسته مورد آسیب قرار می گیرند سلول های جدار داخلی معده وروده هستند که نتیجه ی آن ایجاد تهوع یا اسهال دربیماران تحت درمان است، البته داروهایی برای کنترل این عوارض وجود دارد. هم چنین می توان با تنظیم وعده های غذایی وخالی نگه داشتن معده درهنگام تأثیر دارو، این مسائل را به حداقل رساند

گروه بعدی، سلول های خونی هستند که از عوارض منفی شیمی درمانی بی نصیب نمی مانند.سلول های قرمز خون وظیفه ی مهم انتقال اکسیژن را برای زنده نگه داشتن دگیر سلول های بدن برعهده دارند وبه جلوگیری از بروز عفونت در بدن یاری می نمایند. بنابراین بیماران شیمی درمانی ممکن است بیش از دیگران به عفونت ها حساس باشند ودرصورت ابتلاء برطرف عفونت هم برای آن ها سخت تر باشد. بیمارستان ها به طور منظم با انجام آزمایش خون، مقدار سلول های مختلف خونی را کنترل می نمایند که به آن شمارش خون کامل می گویند . عموماً بیماران تحت شیمی درمانی از نیروی کم یا خستگی شدید هم رنج می برند. شیمی درمانی بعلاوه روی باروری مردان وزنان هم تأثیر می گذارد که می توان با منجمد کردن اسپرم وتخمک ، در آینده برای انجام لقاح درخارج از بدن وداشتن فرزند اقدام کرد.

منبع:نشریه 7 روز زندگی،شماره 109.

/ج

منبع: راسخون