سیستم ارباب رعیتی در حرفه ابریشم کشی یکی از معضلات است - گروه سرگرمی

سمیه نگهبان سیوکی، یک کارشناس صنایع دستی اظهار کرد: سابقه فراوری لباس و پارچه ابریشمی در ایران به قبل از اسلام می رسد. ثبت ابریشم کشی در فهرست میراث معنوی کشور و بعلاوه ثبت ملی شدن روستا بسک اقدامی در راستای حمایت از فعالان این حوزه بود.

وی پیرامون اینکه سیستم ارباب رعیتی در حرفه ابریشم کشی یکی از معضلات است، اضافه نمود: اتفاق خوبی که حدود نزدیک به یک دهه قبل افتاد موضوع بیمه شدن هنرمندان صنایع دستی از سوی سازمان تامین اجتماعی بود. این اتفاق از سال 1390 شروع شد و هنرمندانی که در رشته های صنایع دستی مجوز فعالیت داشتند و شغل اصلی آنها از رشته های صنایع دستی بود و پروانه فراوری انفرادی یا کارگاهی برای آنها صادر شده بود، می توانستند تحت پوشش این بیمه قرار گیرند.

سختی های زیاد کار ابریشم کشی در ازای دستمزد کم

این کارشناس صنایع دستی عنوان نمود: در کنار پروانه کارگاهی، هنرمندان می توانستند با استفاده از مجوز سازمان فنی حرفه ای نیز تحت پوشش این بیمه قرار گیرند. این اتفاق خوب منجر به این شد که نزدیک به 450 نفر از ابریشم کش های شهر ملی بایگ و روستای ملی بسک بیمه شوند و همین مورد نقطه عطفی بود برای آنکه افراد بتوانند به شکل جدی تری به این حرفه نگاه نمایند. البته این بیمه در سال 1394 قطع شد که متاسفانه اتفاق ناخوشایندی بود.

وی بیان نمود: از سختی های دیگر کار ابریشم کشی می توانیم به سیستم ارباب رعیتی در میان شرکت تعاونی ابریشم کشان در شهر ملی بایگ و روستای بسک اشاره کنیم. حدود هزار نفر در این شرکت عضو هستند، اما بیشتر افرادی که در روستای بسک مشغول بکار ابریشم کشی هستند به عنوان کارگرهای صنعتگر محسوب می شوند.

این کارشناس صنایع دستی اضافه نمود: کنار دیگ بخار قرار گرفتن و دریافت حداقل دستمزد با توجه به نرخ بالای تورم این سالها از مسائل این روزهای هنرمندان صنایع دستی است. این هنرمندان روزانه چیزی حدود 16 ساعت کار می نمایند که این مورد نیز در همان بحث کارگری ریشه دارد و سود نخ ابریشم حاصل به جیب هنرمند مربوطه باز نمی گردد.

وی توضیح داد: متاسفانه به علت بسته شدن سایت بیمه تامین اجتماعی در سال 1394 بیشتر جوانانی که در این حرفه مشغول بکار بودند از این کار فاصله گرفتند. این بیمه در طول آن چند سال به خوبی توانست بسیاری از افراد و جوانان مشتاق به این حرفه را در حومه شهرستان تربت حیدریه جذب این صنعت کند. در طول این مدت قول های زیادی از مسئولین بویژه معاونت صنایع دستی میراث فرهنگی استان مبنی بر حل مشکل شنیدیم، اما متاسفانه تا امروز هیچ اتفاقی صورت نگرفته است.

نبود یک متولی واحد در حوزه ابریشم کشی

نگهبان اعلام کرد: یکی از پیشنهادات ما در راستای حمایت از هنر ابریشم کشی قرار گرفتن این حرفه در فهرست مشاغل سخت است. با قرار گرفتن این حرفه در این فهرست شرایط برای بازنشستگی فعالان این حوزه در یک موعد زودتر فراهم می گردد. متاسفانه تا امروز جوابی از سوی تامین اجتماعی نداشتیم. این حمایت ها کمتر از سنگ اندازی ها و سومدیریت هایی بودند که صورت گرفتند. یکی از معضلات بزرگ کار ابریشم کشی و فراوری پیله، نبود یک متولی واحد است.

این کارشناس صنایع دستی گفت: هر بخشی از مراحل کار و فراوری ابریشم به یک سازمان خاص مربوط می گردد. پرورش ابریشم و تخم گذاری و به ترتیب پرورش پیله و فراوری پیله ابریشم همگی در حیطه کاری سازمان جهاد کشاورزی و اداره نوغان داری است. پس از تبدیل شدن تخم ابریشم به پیله و استحصال نخ ابریشم در جریان کاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار میگیرد و در ادامه نیز استفاده از نخ ابریشم در صنعت فرش به اداره صنعت معدن تجارت مربوط می گردد. این تنوع مدیران و ارتباط با سازمان های مختلف فرد شاغل در این کار را به نوعی سردرگم و مستاصل می نماید.

وی اضافه نمود: متاسفانه باوجود اینکه ابریشم کشی در فهرست کارهای خانگی و کارگاهی قرار گرفته است در بخش بایگ اینطور استنباط نمی گردد. مکاتباتی در این زمینه با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی صورت گرفت اما متاسفانه به علت کارشناسی های نابجا در حوزه کاری این وزارت، سامانه حمایت از مشاغل خانگی که زیرنظر این نهاد است به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شد که اگر چنین نبود به مراتب میتوان گفت شرایط برای ما ایده آل تر میشد.

نگهبان در مورد دیگر مسائل این حوزه تشریح کرد: از بزرگترین سوء مدیریت ها در معرفی و تداوم هنر ابریشم کشی میتوان به عدم نظارت بر واردات بی رویه نخ ابریشم اشاره نمود. به همین شکل که محصولات و فراوریات چینی ضربه ای محکم بر فرایند فراوریات داخلی بوده و به همین منوال واردات نخ ابریشم نیز به اشتغال در این حیطه کاری صدماتی وارد نموده است. به طبع کارگاه های ما بیکارتر شدند، چرا که نخ وارداتی چینی با کیفیت پایین تر و قیمت مناسب تر در بازار عرضه میشد.

این کارشناس صنایع دستی در مورد ارائه راهکارهایی برای توسعه این هنر ابراز کرد: به همین دلیل بیمه هنرمندان ابریشم کش می توانند سبب دلگرمی و وجود امنیت شغلی برای کار آنها باشد. در ادامه بعلاوه نظارت دقیق بر واردات بی رویه علی الخصوص در بحث نخ ابریشم چرخه فراوری داخل را بطور قطع سریع تر خواهد چرخاند.

نگهبان ادامه داد: در سالهای اخیر این صنعت با کمبود پرورش پیله مرغوب که در اصل ماده اولیه این کار است روبرو بود و در مدت زمانی نه چندان دورتر تخم های نوغان مرغوب تری تبدیل به کرم میشدند، اما متاسفانه در سالهای اخیر با کم شدن پرورش کرم ابریشم و از بین رفتن توتستان هایی که تغذیه اصلی کرم ابریشم برای بحث فراوری پیله هستند، کمبود فراوری پیله ایرانی را موجب شده است.

وی توضیح داد: حاصل کار هر کارگاه در روز به راحتی بالغ بر 3 کیلو نخ ابریشم است و این 3 کیلو می تواند 6 تا 7 کیلو پیله ابریشم فراوری کند که در سال برای هر کارگاه میتوان رقمی بالغ بر 2000 کیلو نخ ابریشم را تخمین زد. در گذشته چیزی حدود 1200 کارگاه ابریشم کشی در شهر ملی بایگ وجود داشت که امروزه به علت شرایط نه چندان مناسب در حوزه ابریشم کشی این تعداد به 600 رسیده است و باید گفت که تنها 400 کارگاه تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند.

خرید تضمینی نخ های ابریشم یاریی در راستای بهبود صنعت ابریشم کشی

این کارشناس صنایع دستی تشریح کرد: پیشنهاد دیگر در راستای توسعه این صنعت، خرید تضمینی نخ ابریشم به وسیله دولت است که این موضوع می تواند یاری شایانی به بحث فراوری کند. نرخ نخ ابریشم نیز به مانند بسیاری از فراوریات داخلی وابسته به دلار است و قیمت نوسانی دارد و گاهی اوقات فروش آن نخ ابریشم سود چندانی را عاید آن صنعتگر نمی نماید.

نگهبان در مورد اقدامات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این سالهای اخیر اضافه نمود: ثبت ابریشم کشی در فهرست میراث معنوی کشور و بعلاوه ثبت ملی شدن این روستا اقدامی در راستای حمایت از هنرمندان این حوزه بود. البته ارائه تسهیلاتی در قالب تفاهم نامه به ابریشم کش ها و بعلاوه تفاهم نامه هایی که با صندوق کارآفرینی و امید امضا شده از اقدامات موثر بوده است.

وی ادامه داد: به همین دلیل بود که چندی قبل روستای بسک در قالب طرحی تحت عنوان یک روستا یک محصول در قالب رشته ابریشم کشی به صندوق کارآفرینی امید هنرمندان معرفی و تسهیلاتی برای آنها در نظر گرفته شد.