زیگورات چغازنبیل: شاهکار باستانی خوزستان - گروه سرگرمی

معبد زیگورات چغازنبیل

چغازنبیل، یک نگین درخشان از تمدن ایلامی، در قلب تاریخ ایران می لمعان است. این مجموعه باستانی که مساحتی صد هکتاری دارد، در دوره ای از هزاره دوم پیش از میلاد، تحت فرمان یکی از قوی ترین پادشاهان ایلامی بنا شده است. زیگورات چغازنبیل، ساختمان مرکزی و اصلی این مجموعه، با معماری منحصر به فرد و شگفت انگیز خود، نمایانگر دانش و تجربه بالای معماران ایلامی می باشد.

با این حال، این ساختمان شگفت انگیز در سال 640 پیش از میلاد به وسیله آشوربانیپال، پادشاه آشور، نابود شد. آشوربانیپال در تختخواب های خود با خودبینی و بی رحمی از تخریب زیگورات شوش و معابد ایلامی یاد نموده است. با توجه به اهمیت تاریخی و فرهنگی چغازنبیل، این مجموعه در سال 1348 به عنوان یک اثر ملی شناخته شد و در سال 1979 در لیست میراث دنیای یونسکو به ثبت رسید. چغازنبیل، امروز به عنوان نمادی از تمدن و فرهنگ ایران، مورد توجه پژوهشگران و گردشگران بسیاری قرار گرفته است.

علت نام گذاری معبد چغازنبیل

پیش از اینکه باستان شناسان آغاز به کاوش در این منطقه باستانی نمایند، یک تپه بزرگ و مرموز در اینجا وجود داشت که به شکل یک سبد بزرگ و وارونه شبیه بود. به همین علت، مردم محلی آن را چغازنبیل نامیدند؛ یک نام که از ترکیب واژه های لری چُغا به معنای تپه و زنبیل به معنای سبد بود. این نام گذاری ساده اما معنا دار، نشان دهنده ارتباط عمیق مردم با محیط طبیعی و اطراف آن بود.

با احترام به مکان معروف، نام اصلی این ناحیه بر اساس کتیبه ها و آجرنوشته های که یافت شده، به زبان ایلامی ال-اونتاش و به زبان اکدی دور اونتاش بوده است. این نام ها به افتخار اونتاش ناپیریشا، پادشاه قدرتمند ایلامی که دستور ساخت این شهر را داده بود، انتخاب شده بودند. ال-اونتاش به معنای شهر اونتاش و دور اونتاش به معنای قلعه اونتاش است. این نامگذاری ها نشان دهنده اهمیت این شهر برای پادشاه و مردم ایلام بوده است.

داستان چغازنبیل

این شهر که در دوران دوم هزاره دوم پیش از میلاد تحت فرمان اونتاش گال، یکی از قدرتمندترین پادشاهان ایلامی بنا شد، به عنوان قلب مذهبی و سلطنتی این امپراتوری شکوفا یافت. دوراونتاش، شهری بود که برای عبادت خدایان بزرگ ایلامی، ناپیریشاه و شوشینک، احداث شده بود. این خدایان به ترتیب حامی شهر انشان و شوش بودند و در باورهای مردم ایلام از جایگاه والایی برخوردار بودند. معماری چغازنبیل، نمونه ای از هنر و دانش مهندسی ایلامی ها بود. سه دیوار محکم و بلند، شهر را به بخش های مختلفی تقسیم می کردند و در فواصل بین آن ها، کاخ های شکوهمند، معابد باشکوه و ساختمان های عمومی وجود داشتند. زیگورات چغازنبیل، بلندترین ساختمان این شهر بود، همانند کوهی مصنوعی از دل زمین برمی آمد و نمادی از ارتباط بین آسمان و زمین به شمار می رفت.

پله های بلند و پهن زیگورات، زائران را به سوی معبدی که در قله آن واقع شده برده و این مکان مقدس برای عبادت و نیایش تلقی می شده است. چغازنبیل به عنوان یک مرکز مذهبی و سیاسی معتبر شناخته می شد و شهری پویا و زنده بود. سکنه این شهر شامل هنرمندان، صنعتگران، بازرگانان و کشاورزان ماهر بودند که به فراوری کالاهای کشاورزی و صنایع دستی مشغول بودند. آن ها به خدایان خود ایمان داشتند و برای حفظ و نگهداری از شهر و معابد آن کوشش می کردند. متأسفانه، تمدن ایلامی به علت حملات آشوری ها نابود شد و چغازنبیل به ویرانه تبدیل شد. با این حال، این شهر باستانی هنوز به عنوان یکی از مهم ترین آثار تاریخی ایران و دنیا شناخته می گردد و هر سال گردشگران زیادی را از سراسر دنیا به سوی خود جذب می نماید.

چگونه معبد چغازنبیل کشف شد

در سال 1939، یکی از بزرگترین رازهای تاریخ ایران کشف شد. در یک روز گرم تابستانی، گروهی از مهندسان نفت که بالای دشت های وسیع خوزستان پرواز می کردند، به طور ناگهانی به تپه ای بزرگ و مرموز برخورد کردند. یکی از زمین شناسان این گروه، به نام براوان، تصمیم گرفت تا از سطح تپه چندین آجر کتیبه دار جمع آوری کند. این آجرها نقطه آغازی بودند که باستان شناسان فرانسوی را به سمت خود جلب کرد.

با آغاز کاوش های علمی، رمزهای پنهان این تپه باستانی تدریجاً فاش شد. ارتباط باستان شناسان با اشتیاق و انگیزه بالا، زمین را حفر نموده و وارد دنیایی مجذوب کننده از معماری، هنر و فرهنگ ایلامی شده اند. اما این مسیر پر از مسائل بود. شرایط آب و هوا وابسته به گرما و رطوبت، مسائل مالی و سیاسی، و حتی وجود مواد منفجره از جنگ دنیای دوم، تماماً چالش هایی بودند که کاوشگران باید با آن روبرو شوند. با این حال، با اراده و علاقه بیشتر، آن ها ادامه دادند و توانستند گنجینه ای ارزشمند از اطلاعات درباره فرهنگ ایلامی را کشف نمایند.

زیگورات چغازنبیل کجاست؟

چغازنبیل، یکی از مهم ترین میراث های تاریخی ایران و دنیا، در استان خوزستان و نزدیک شهر باستانی شوش قرار گرفته است. این زیگورات باشکوه، نماد تمدن ایلامی، در سال 1979 به عنوان اولین اثر ایرانی در لیست میراث دنیای یونسکو ثبت شد. چغازنبیل در فاصله کمتر از 45 کیلومتری جنوب شهر شوش و 35 کیلومتری غرب شهر باستانی شوشتر واقع است. این زیگورات باشکوه از منطقه باستانی هفت تپه نیز دسترسی دارد.

شگفتی های چغازنبیل

بلنگوزاز، یکی از قدیمی ترین ارث های تاریخی ایران و دنیا، در استان خوزستان و در نزدیکی شهر باستانی شوش واقع شده است. این بقایای باشکوه که به عنوان نماد فرهنگ ایلامی شناخته می شوند، در سال 1979 میلادی به عنوان اولین اثر ایرانی در لیست میراث دنیای یونسکو ثبت شدند. محل قرارگیری این بقایا در نزدیکی رودخانه دز، تأمین آب مورد احتیاج شهر را تضمین می نموده و بلندی طبیعی مکان، آن را در برابر سیل و بادهای شدید محافظت می نموده است. مهندسان و معماران ایلامی با دقت بسیار، بلنگوزاز را در جهت چهارگانه جغرافیایی ساخته اند. این نشان از دانش پیشرفته آن ها در زمینه نجوم و ارتباط با نیروهای کیهانی دارد.

یکی از عجایب چغازنبیل، کشف اولین نمونه های شیشه گری در ایران است. فراوری انبوه شیشه های رنگارنگ با ابعاد یکسان، نشان از وجود صنعت شیشه گری سازمان یافته در ایلام دارد. این کشف ها، همراه با استفاده از آجرهای با کیفیت بالا و تزئینات زیبا، نشان از تسلط ایلامی ها بر تکنیک های ساختمانی و هنری دارد. چغازنبیل، نه تنها یک بنای باستانی، بلکه یک اثر هنری و مهندسی است که نشان از دانش و فرهنگ پیشرفته ایلامی ها دارد. طراحی هوشمندانه این شهر، با توجه به شرایط طبیعی و احتیاجهای مردم، نشان از تفکر علمی و مهندسی پیشرفته دارد که در آن موقع در منطقه بین النهرین وجود داشته است.

سخن آخر

در انتها، زیگورات چغازنبیل، که دارای یک تاریخچه غنی و یک طراحی بی نظیر است، به عنوان یکی از شاهکارهای باستانی خوزستان شناخته می گردد، نه تنها به عنوان یک نمونه از هنر و فرهنگ تمدن ایلامی. این سازه بزرگ، نمایانگر ایمان، معماری پیشرفته و سازمان اجتماعی آن موقع است. چغازنبیل نه تنها به علت طراحی و ساختار ویژه اش، بلکه به خاطر نقش فرهنگی و مذهبی در تاریخ منطقه نیز بسیار ارزشمند است. حفاظت و توجه به این میراث دنیای می تواند برترین درک از تمدن های باستانی و غنی ایران را فراهم کند و برای نسل های آینده الهام بخش باشد تا فرهنگ بزرگ کشورمان را حفظ و معرفی نمایند. بنابراین، لازم است که کوشش های بیشتری در جهت مطالعه، حفاظت و معرفی این اثر بزرگ انجام گردد.