هرآنچه که باید راجع به کم خونی در نوزادان بدانیم - گروه سرگرمی

کم خونی در نوزادان چیست و چه عواملی باعث بروز این مشکل می گردد؟

کم خونی شرایطی است که در آن، بدن نوزاد به اندازه کافی گلبول قرمز (RBCs) فراوری نمی نماید؛ این فرایند منجر به گردش ضعیف اکسیژن در بدن کودک می گردد.

در نتیجه، بدن نوزادان مبتلا به کم خونی فرایند رشد سالمی نداشته و به دلیل نقص عملکرد سلول های فاقد اکسیژن ، نمی تواند به نقاط عطف رشد برسد. شایع ترین علل بروز کم خونی در نوزادان به توضیح زیر می باشند:

تخریب گلبول های قرمز خون نوزادان

ضروری است بدانید که اختلالات ژنتیکی مانند بیماری سلول های داسی-شکل باعث می گردد تا سیستم ایمنی بدن نوزاد، سلول های خون سالم را نیز از بین ببرد، تعداد گلبول های قرمز خون و در نتیجه، سطح اکسیژن را به اندازه قابل توجهی کاهش دهد. از بین رفتن این گلبول ها در بدن کودک منجر به بروز کم خونی می گردد که به آن آنمی همولیتیک نیز گفته می گردد.

از بین رفتن گلبول های قرمز خون نوزاد

از دست دادن خون ناشی از زخم یا خونریزی داخلی به دلیل آسیب دیدگی بدن نوزاد نیز منجر به از بین رفتن گلبول های قرمز خون او می گردد. خونریزی مکرر بینی یا بیماری التهابی روده که با اسهال خونی همراه است، باعث از بین رفتن گلبول های قرمز خون در بدن نوزادان شده و کم خونی را در پی خواهد داشت.

فراوری اندازه کمی از گلبول های قرمز در خون نوزادان

به دلیل شرایطی به نام آنمی آپلاستیک، مغز استخوان نوزاد به اندازه کافی گلبول های قرمز را برای برطرف احتیاجهای اکسیژن سلول های بدن فراوری نمی نماید.

این شرایط می تواند در نتیجه مصرف انواع داروها، عفونت های ویروسی یا باکتریایی یا انواع خاصی از سرطان ها مانند خون یا استخوان رخ دهد. ضروری است بدانید که کم خونی ناشی از فقر آهن از جمله مهم ترین علل بروز آنمی آپلاستیک در بدن بچه ها است.1

علائم فقر آهن در نوزادان و بچه ها چیست ؟

نوزادان مبتلا به فقر آهن علائم زیر را از خود نشان می دهند :

پوست و ناخن های رنگ پریده یکی از علائم اولیه فقر آهن در نوزادان است

پوست رنگ پریده معمولا در اطراف چشم ها و گوشه های ناخن قابل مشاهده می باشد . لب ها نیز در این شرایط، کمی سفید می شوند.

نوزادانی که خسته و ضعیف به نظر می رسند ، احتمالا به سرگیجه هم دچار می شوند

خستگی سریع و زیاد می تواند با فعالیت کم بدنی خودش را نشان دهد .

کمبود هیجان در بازی و دیگر فعالیت های روزانه در نوزادان و کلافگی و غر زدن نیز نشانه فقر آهن است .

مشکلاتی در تنفس نیز از علائم فقر آهن است .

نوزادان با فقر آهن در اطراف دست و پای خود ورم دارند .

این نوزادان یک نوع کمبود اشتهایی را به صورت مداوم از خود نشان می دهند و در برابر غذا خوردن مقاومت می کنند .

پیکا شرایطی است که در آن نوزادان علاقمند به خوردن مواد غیر غذایی مثل خاک ، گچ، رس، یخ، کاغذ و ... می باشند . این مورد یکی از علائم نشان دهنده کمبود مواد مغذی در بدن است و برای نوزادان خطرناک است زیرا ممکن است که یک ماده سمی را وارد بدن خود کنند .

وجود مشکلاتی در پمپاژ خون قلب که روز به روز بیشتر می گردد و ضربان نامنظم قلب را در پی دارد .

سطح پایین هموگلوبین که باعث می گردد سلول های خونی، اکسیژن کمتری را برای رشد دریافت کنند و در نتیجه نوزاد با فقر آهن قد و وزن کم تری در مقایسه با نوزادان همسن خودش دارد.2

کودک من به چه اندازه آهن احتیاج دارد؟

آیا تابه حال فکر نموده اید که چرا بسیاری از غلات صبحانه با آهن غنی می شوند؟ آهن یک ماده مغذی بسیار مهم برای کودک در حال رشد است. ممکن است دریافت آهن کافی از غذاهای جامد برای یک کودک بدغذا و بهانه گیر مشکل باشد. اندازه آهن مورداحتیاج روزانه برحسب سن کودک، فرق دارد:

بچه ها 1 تا 3 سال: 7 میلی گرم در روز؛

بچه ها 4 تا 8 سال: 10 میلی گرم در روز؛

بچه ها 9 تا 13 سال: 8 میلی گرم در روز؛

دختران 14 تا 18 سال: 15 میلی گرم در روز؛

پسران 14 تا 18 سال: 11 میلی گرم در روز.

نوزادانی که با وزن پایین متولد شده اند و بعلاوه نوزادان نارس معمولا نسبت به نوزادان دارای وزن طبیعی به آهن بیشتری احتیاج دارند.3

چگونه کم خونی ناشی از فقر آهن در بدن نوزادان تشخیص داده می گردد؟

به یاد داشته باشید که کم خونی ناشی از فقر آهن در نوزادان به وسیله بعضی آزمایش های پزشکی قابل تشخیص است که رایج ترین این موارد به توضیح زیر می باشند:

آزمایش گلبولهای قرمز

برای این منظور، قطره خون بیمار زیر میکروسکوپ مورد آنالیز قرار می گیرد؛ تعداد کم گلبول های قرمز در نمونه خون حاکی از کم خونی نوزاد است. بعلاوه، در این آزمایش، انواع گلبول های قرمز موجود در نمونه خون کودک (جوان و پیر) محاسبه می گردد تا فرایند فراوری طبیعی آن ها نیز مورد آنالیز قرار گیرد.

علاوه بر این موارد، آزمایش هماتوکریت برای مشخص درصد پلاسمای خون بیمار انجام می گردد. بعضی از پزشکان متخصص اطفال نیز ممکن است آزمایش مدفوع را انجام دهد تا از بین رفتن میکروسکوپی گلبول های قرمز را در مدفوع کودک آنالیز کنند.

آزمایش آهن

برای این منظور، نمونه ای از خون کودک جهت آنالیز اندازه هموگلوبین، آهن و اندازه ترکیبات آن ها مورد آزمایش قرار می گیرد. آزمایش فریتین (پروتئینی که آهن را ذخیره می نماید) نیز در خصوص بعضی از بیماران انجام می گردد.

اگر نتیجه آزمایش کم خونی ناشی از فقر آهن در بدن نوزادی مثبت باشد، پزشک معالج گزینه های درمانی مناسبی را پیشنهاد می نماید.1

کودک من برای دریافت آهن باید چه مواد غذایی مصرف کند؟

دادن مواد غذایی غنی از آهن به همراه غذاهای سرشار از ویتامین C به کودک تان می تواند احتمال ابتلا به کمبود آهن را کاهش دهد. بچه ها نباید فقط با شیر گاو تغذیه شوند، چون شیر گاو فاقد آهن است.

1. گوشت های بدون چربی

گوشت و ماکیان، منابع خوبی از آهن هستند، چون اندازه زیادی آهن هِم دارند. گوشت گاو، گوشت اندام ها و به خصوص جگر دارای اندازه زیادی آهن هستند. مرغ تیره و گوشت بوقلمون نیز غنی از آهن هستند.

سعی کنید با گوشت بدون چربیِ نرم و کاملا پخته برای کودک تان یک خوراک یا کاسرول درست کنید. حتما قسمت های چرب گوشت را جدا کنید، چون آهن بسیار کمی در قسمت های چرب وجود دارد. اسپاگتی با سس گوجه و گوشت نیز یک غذای سرشار از آهن است.

2. غلات صبحانه غنی شده (خشک و فوری)

غلات غنی شده و کم شکر مانند بلغور جو دوسر، یکی از برترین راه هایی هستند که به شما اطمینان می دهند کودک تان آهن کافی دریافت می نماید. یک وعده بلغور جو دوسر و غلات غنی شده با آهن معمولا 100 درصد از آهن مورداحتیاج روزانه را تأمین می کنند، آن هم فقط در یک وعده.

اندازه دقیق آهن موجود در آنها فرق دارد، بنابراین حتما برچسب محصول را آنالیز کنید. غلات خشک مانند Cheerios نیز معمولا غنی شده هستند.

چندبار در هفته برای صبحانه به کودک تان بلغور جو دوسر یا غلات صبحانه غنی شده که رویش اندازهی زغال اخته و توت فرنگی ریخته اید - آنها حاوی ویتامین C هستند و به جذب بهتر آهن یاری می کنند - بدهید.

3. حبوبات

اگر در پی یک رژیم غذایی گیاه خواری هستید یا کودک تان از گوشت خوشش نمی آید، حتما در رژیم غذایی اش از حبوبات بهره ببرید.

به عنوان مثال لوبیای سویا، لوبیای لیما، لوبیای قرمز و عدس، سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی ضروری از جمله آهن هستند.

نصف فنجان لوبیای سفید حدود 4 میلی گرم آهن دارد، درحالی که نصف فنجان عدس دارای 3 میلی گرم آهن است.

اندازهی عدس پخته را له کنید تا به شکل پوره درآید یا یک سوپ یا خوراک لوبیای کم ادویه درست کنید.

سعی کنید اندازهی برنج غنی شده نیز به همراه لوبیا پوره کنید تا یک وعده غذایی با پروتئین کامل و آهن زیاد داشته باشید.

بعلاوه می توانید برای ناهار به کودک تان اندازهی لوبیای پخته با یک تکه نان گندم کامل بدهید.

پوره سیب زمینی شیرین در کنار این غذا، اندازهی ویتامین C نیز به آن اضافه می نماید و موجب جذب بهتر آهن می گردد.

نخود که به لوبیای گاربانزو نیز معروف است، از حبوبات دیگری است که آهن زیادی دارد و یک میان وعده عالی برای بچه ها و بزرگسالان است.

می توانید نخود را بپزید، له کنید و با آن هوموس درست کنید. این میان وعده ای بسیار مغذی و غنی از آهن است.

4. اسفناج

سبزیجات برگ دار سبز تیره مانند کلم کِیل، بروکلی و اسفناج جزو برترین گزینه های گیاهی برای دریافت آهن هستند. اسفناج را بپزید، آن را در آبکش بریزید تا آب اضافی اش خارج گردد و به کودک تان بدهید.

نصف فنجان از آن حدود 3 میلی گرم آهن دارد. بعلاوه می توانید به ماکارونی و پنیر (mac and cheese) یا تخم مرغ نیمروی کودک تان اندازهی سبزیجات خردشده اضافه کنید.

برای افزایش اندازه آهن مصرفی کودک تان به املت یا تخم مرغ نیمروی او انواع لوبیا و سایر سبزیجات را اضافه کنید. تخم مرغ ها نیز منبع خوبی از آهن هستند.

5. کشمش و سایر میوه های خشک شده

بچه ها عاشق خوردن کشمش به عنوان میان وعده هستند. خبر خوب این است که این میوه خشک می تواند اندازه آهن مصرفی کودک تان را افزایش دهد و درعین حال به پیشگیری از یبوست یاری کند. یک چهارم فنجان کشمش حدود 1 میلی گرم آهن دارد.

6. دانه های کدوتنبل

نصف فنجان دانه کدوتنبل حاوی تقریبا 6 میلی گرم آهن است. با ترکیب کشمش، آلو، زردآلوی خشک شده، دانه های کدوتنبل و دانه های آفتابگردان برای خودتان یک trail mix (مخلوطی از آجیل، دانه ها، غلات و میوه های خشک که به عنوان میان وعده مصرف می گردد) درست کنید.

به یاد داشته باشید که کشمش ها و دانه ها ممکن است در بچه ها کوچک باعث ایجاد خفگی شوند. این مواد غذایی را پوره یا به تکه های کوچک خرد کنید و هنگامی که کودک تان در حال خوردن آنهاست، مراقبش باشید.

7. کره بادام زمینی و مربا

بچه ها عاشق ساندویچ کره بادام زمینی و مربا هستند. استفاده از نان گندم کامل غنی شده در این ساندویچ می تواند به کودک تان یاری کند که آهن مورداحتیاج روزانه اش را به آسانی دریافت کند. کره بادام زمینی پخته شده در داخل کوکی با آرد غنی شده یا بلغور جو دوسر نیز یک خوردنی خوشمزه و سرشار از آهن است.

8. آب آلو

آب آلو از معدود آب میوه های سرشار از آهن است. هر فنجان آب آلو حدود 3 میلی گرم آهن دارد. این آب میوه که برای یبوست نیز مفید است، می تواند به کودک تان یاری کند که اندازه کافی از آهن مورداحتیاج روزانه اش را دریافت کند. به دلیل اندازه زیاد قند موجود در آب میوه ها مصرف آنها باید به 120 تا 180 میلی لیتر در روز محدود گردد.

9. ماهی تن

ماهی تن کنسروی (ماهی هوور)، یک ماده غذایی کم کالری و کم چربی برای اضافه کردن به رژیم غذایی کودک تان است که حاوی آهن و سایر مواد مغذی مهم مانند اسیدهای چرب امگا 3 نیز هستند.

برای افزایش آهن مصرفی کودک تان، ماهی تن خردشده را با سبزیجات پوره شده مخلوط کنید اما اگر آلرژی به غذاهای دریایی در خانواده شما ارثی است، از این کار اجتناب کنید.

10. سیب زمینی با پوست

هنگام درست کردن سیب زمینی سرخ نموده یا سیب زمینی پخته برای کودک تان، پوست سیب زمینی را جدا نکنید. بیشتر مواد مغذی سیب زمینی در پوستش وجود دارد، از جمله آهن موجود در آن که پنج برابر آهن موجود در بقیه سیب زمینی است. بعلاوه سیب زمینی منبعی عالی از ویتامین C نیز هست.3

پینوشتها

1.www.mamanam.com

2.www.namnak.com

3.www.chetor.com

منبع: راسخون