استان یزد، زیارتگاه پیروان زرتشت - گروه سرگرمی

در سفر به استان یزد برای آشنا شدن با فرهنگ و آداب و رسوم پیروان دین زرتشت از مکان های متعلق به آن ها مثل آتشکده ها، زیارتگاه ها، محله های زرتشتی نشین تماشا کنید. بعلاوه پیشنهاد می دهیم تماشا از روستاهای زرتشتی استان یزد را در برنامه سفر خود قرار دهید. با خبرنگاران در این زرتشتی گردی در یزد همراه باشید.

جشن های زرتشتیان

زرتشتیان مراسم، آیین ها و جشن های مختلفی دارند. جشن های سده، گاهنبارها، آیین پنجه، از مراسم و آیین هایی است که پیروان دین زرتشت همه ساله در آتشکده ها و زیارتگاه های خود برگزار می نمایند. در این جشن ها علاوه بر زرتشتیان ایران، هم کیشان آن ها از سایر کشورهای دنیا از جمله هند نیز شرکت می نمایند. در این مراسم با خوراکی هایی مثل نان روغنی، لُرک (مخلوطی از خرما، کشمش، گردو، بادام، سنجد و برگه انجیر و هلو) از زیارت نمایندگان پذیرایی می شود.

زیارتگاه ها

در استان یزد زیارتگاه ها و اماکن مقدسی برای زرتشتیان وجود دارد که بر اساس روایات موجود شکل گیری این زیارتگاه ها به زمان حمله اعراب برمی شود. یزدگرد سوم، آخرین پادشاه ساسانی بود که هنگام حمله اعراب به همراه خانواده خود به سمت شرق ایران فرار کرد. هر یک از اعضای خانواد یزدگرد از هم جدا می شوند و به سمتی می روند که بنا بر روایات، هر یک از زیارتگاه های منتسب به زرتشتیان استان یزد به نام یکی از بچه ها یزدگرد نام گذاری شده است. دختر و پسر بزرگ وی به نام های هرمزان و شهربانو اسیر اعراب می شوند. از دختران دیگر یزدگرد، مهربانو در عقدا فوت می شود و پارس بانو در کوهی غیب می شود که اکنون این مکان به نام وی به زیارتگاه تبدیل شده است. مکان های ناپدید شدن نیک بانو و کنیزش مروارید نیز به زیارتگاه چک چک و هریشت معروف شده است. مکانهای مخفی شدن نازبانو، کتایون، همسر یزدگرد و اردشیر پسرش به ترتیب به نارکی، ستی پیر و نارسون نام گرفتهاند.

ستی پیر یا قلعه اسدان

ستی پیر از قلعه های به یادگار مانده از دوره قاجار است که زیارتگاه پیروان زرتشتی به شمار می رود. در روز اُشتاد از ماه خورداد (24 خردادماه)، زرتشتیان در این مکان جمع می شوند. گاهنبار خوانی نیز از مراسم هایی است که در اسدان برگزار می شود. این مکان از آثار ملی شهر یزد به شمار می رود.

آدرس

ستی پیر در مریم آباد شهر یزد، خیابان امام و در بلوار دهه فجر واقع شده است.

پیر نارسون، نارسونه

پیر نارسون که به نارسونه و نورسته نیز معروفیت دارد، یکی دیگر از اماکن مقدس و مورد احترام زرتشتیان است که در روز سپندارمزد تا روز آذر از ماه تیر (دو تا شش تیرماه) در این مکان گرد هم می آیند. پیر نارسون در زمان مظفرالدین شاه قاجار ساخته شده است. این مکان در کنار حوضی بنا شده و شامل یک تالار و صفه بزرگ برای بازدیدنمایندگان است.

آدرس

زیارتگاه پیرنارسون در اردکان، جاده قدیم یزد - مشهد واقع شده است و در یکی از دره های جنوب شرقی کوه های میان یزد و خرانق واقع است.

پیر نارکی

بعضی معتقدند زر بانو عروس پادشاه پارس با حمله مسلمانان به فارس به یزد می آید و در این کوه غیب می شود. بنابراین این مکان یکی از زیارتگاه های زرتشتیان در استان یزد است. روز مهر تا روز وَرَهرام از ماه امرداد (دوازده تا شانزده امِرداد) از زمان های جمع شدن زرنشتیان در این مکان است.

آدرس

برای تماشا پیر نارکی باید به کوهی به همین نام در شهر مهریز بروید.

پارس بانو، بونو پرس

از روز مهر تا روز ورهرام از ماه تیر، یعنی 13 تا 17 تیرماه، زرتشتیان در پارس بانو یا پیر بانو برای اجرای آیین خود جمع می شوند. قدمت این مکان بر اساس سنگ ورودی این بنا به دوران صفویه می رسد. مری بویس، استاد پژوهشگر در زمینه ی دین زرتشت، معتقد است پارس بانو و چند زیارتگاه دیگر از معابد آناهیتا به شمار می رود.

آدرس

در روستای زرجوع در دره ای به فاصله 24 کیلومتری از جنوب شمس آباد در عقدا و بر دامن کوه های میل نیزار و لای چقک واقع شده است.

چک چک یا پیر سبز

چک چک یا چکچکو که زرتشتیان به آن پیر سبز نیز می گویند از نام های مختلف زیارتگاهی در شهر اردکان است که به علت صدای قطره های آبی که از صخره ای می چکد به این نام معروف شده است. روز اُشتاد تا روزاَنارام از ماه خورداد، (از 24 خرداد) به مدت چهار روز پیروان این آیین در این مکان به عبادت و نیایش می پردازند و در مناسبت های جشن نوروز، تولد زرتشت و جشن مهرگان زرتشتیان در پیر سبز جمع می شوند. در این زیارتگاه مکان هایی به نام خیله برای اقامت و استراحت پیروان این دین در زمان ها اجرای مراسم وجود دارد. از دیگر تماشای های این محل، آب انبارها و بناهای متعلق به دوران قاجار و عهد ناصری است.

آدرس

چک چک در 72 کیلومتری یزد و در شهرستان اردکان نزدیک روستای شریف آباد واقع است. در دل کوه های بین اردکان و انجیره می توان این زیارتگاه را دید.

پیر هریشت

زیارتگاه پیر هریشت شامل یک اتاق و یک پستو است. در این مکان آتشی نگهداری می شود که همواره روشن است. آیین نیایشگاه پیر هریشت روز امرداد تا روز خورداد از ماه فروردین، (هفت تا یازده فروردین ماه) برگزار می شود.

آدرس

هریشت در 15 کیلومتری روستای شریف آباد اردکان واقع شده است و با شهر یزد 80 تا 90 کیلومتر فاصله دارد.

آتشکده بهرام یا وَرَهرام

ورهرام به معنای پیروزی است و نام یکی از خدایان پیروزی و یکی از آتشکده های تماشای شهر یزد است. این آتشکده به بهرام نیز معروف است. در سال 1312 خورشیدی عده ای از زرتشتیان یزد و پارسیان هندوستان این مکان را در میان باغی مشجر بنا کردند. گفته می شود آتشی در این مکان نگهداری می شود که 1500 سال از فروزان بودن آن می گذرد. این آتش در داخل محفظه ای نگه داشته می شود تا بنا بر اعتقاد پیروان این دین، آلوده نشود و پیرامون آن اتاق هایی برای نیایش وجود دارد. این بنا به ثبت ملی رسیده است.

آدرس

برای بازدید از این مکان می توانید همه روزه غیر از روزهای تعطیل، از ساعت 7:30 تا 21 به میدان مارکار، خیابان آیت الله کاشانی مراجعه کنید.

برج خاموشان، دخمه زرتشتیان

برج خاموشان دو دخمه قدیمی به نام های هانجکی هاتریا و دخمه نو به نام گلستان دارد که از دوران قاجار به یادگار مانده است. این مکان که تا 40 سال پیش استفاده می شد، گورستان زرتشتیان بود. برج خاموشان روی تپه ای به نسبت بلند در جنوب شهر یزد واقع شده است. در اطراف این برج خیله هایی برای اقامت زرتشتیان در گذشته دیده می شود.

آدرس

برای تماشا برج خاموشان به صفائیه یزد، انتهای خیابان تیمسار فلاحی، انتهای بلوار شهیدان اشرف مراجعه کنید.

روستاهای زرتشتیان

در سفرتان به استان یزد و در ادمه بازدید از آتشکده ها و زیارتگاه های زرتشتیان این استان می توانید سری هم به روستاهای زرتشتی نشین این استان بزنید.

مزرعه کلانتر

مزرعه کلانتر از روستاهای زرتشتی نشین میبد است. هر ساله زرتشتیان برای برگزاری آیین پنجه در آخر تیرماه به مدت پنج روز در زیارتگاه و آتشکده این روستا جمع می شوند. از تماشای های دیگری که در این روستا می توانید ببینید آب انبارها، قلعه و آسیاب ها است.

اقامت

در این روستا اقامتگاه های بوم گردی وجود دارد که می توانید شبی به یادماندنی در آن ها سپری کنید.

آدرس

مزرعه در 11 کیلومتری شهر میبد واقع شده است و با شهر یزد 36 کیلومتر فاصله دارد.

چم

در روستای چم زرتشتیان در کنار مسلمانان زندگی می نمایند. جشن سده از جشن هایی است که در 10 بهمن ماه در این روستا برپا می شود. آتشکده ای متعلق به اوایل اسلام و درخت سرو سه هزار ساله که جزو میراث ملی و طبیعی کشور محسوب می شود، از تماشای های این روستا است که در حیاط آتشکده چم واقع شده است.

اقامت

از اقامتگاه های نزدیک این روستا که می توانید شبی را در آن سپری کنید، اقامتگاه نارتی تی است.

آدرس

در پنج کیلومتری تفت در دهستان پیشکوه واقع شده است.

مبارکه

مبارکه یکی از روستاهای تماشای و متعلق به زرتشتیان در تفت است. مردمان این روستا به زبان فارسی دری نیز صحبت می نمایند. از مراسم ها و آیین هایی که در مبارکه برگزار می شود جشن های گاهنبارها و سده را می توان نام برد. در مبارکه می توانید سروهایی با قدمت بیشتر از 500 سال ببینید که زرتشتیان روستا به آن سرو دوتا می گویند. این سروهای دو قلو جزو میراث طبیعی هستند و در لیست میراث طبیعی کشور به ثبت رسیده اند. آتشکده، دخمه و مدرسه از دیگر تماشای های این روستا است.

اقامت

این روستا اقامتگاهی بوم گردی به نام ناردونه جهت اقامت مسافران دارد.

آدرس

روستای مبارکه در پیشکوه و پنج کیلومتری شهر تفت و 12 کیلومتری یزد واقع شده است.

سایر اماکن

در استان یزد مکان های متعددی وجود دارد که متعلق به زرتشتیان است. محله های زرتشتی نشین در یزد مثل کسنویّه، خرمشاه، تل، موبدان، خلف خانعلی، اهرستان و مریم آباد، موزه مارکار یزد، دخمه چم، شریف آباد اردکان، دخمه ترک آباد، روستای زرتشتی نشین زین آباد در تفت،گاهنبارخانه ها یا گنبارخانه ها از جمله این مکان ها هستند.

شرایط ورود به اماکن زرتشتیان

زرتشتیان برای وارد شدن به آتشکده ها و زیارتگاه های خود آداب مخصوص خود را نیز دارند و برای غیر زرتشتیان نیز صدق می نماید. آن ها معتقدند فردی که وارد عبادتگاه شان می شود باید کاملا پاک باشد و بدون کفش و با سر پوشیده وارد شود.

احترام به باورها

هنگام بازدید و تماشا اماکن زرتشتیان به باورها و اعتقادات پیروان این دین احترام بگذارید.

حکیم ابوالقاسم فردوسی

عکس کاور: Diego Delso